TY  - BOOK
AU  - Özdemir Asaf
AU  - Hızlan,Doğan
TI  - Dokuza kadar on : seçme şiirler / 
T2  - Yapı Kredi Yayınları
SN  - 9789750817779
U1  - 811.42 
PY  - 2019///
CY  - İstanbul : 
PB  - Yapı Kredi Yayınları
N2  - Özdemir Asaf Kimdir?
Asıl adı Halit Özdemir Azun olan Özdemir Asaf, 11 Haziran 1923 tarihinde Ankara’da dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet Dönemi şairlerinin biri olan Özdemir Asaf’ın babası Mehmet Asaf, Şura-yı Devlet’in kurucularındandır. Sırasıyla Galatasaray Lisesi ve Kabataş Erkek Lisesi gibi köklü liselerde eğitim gören Özdemir Asaf, sonraki yıllarda da eğitim basamaklarını tırmanmaya ve kendini geliştirmeye devam etmiştir. İstanbul Üniversitesi çeşitli alanlarında üniversite eğitimi alan Özdemir Asaf; Hukuk Fakültesi, İktisat Fakültesi ve bir yıllığına Gazetecilik Fakültesi gibi bölümlerde öğrencilik hayatı geçirmiştir.   Üniversite yıllarında Zaman ve Tanin gibi çeşitli gazetelerde çalışıp çeviriler yapan Asaf’ın ilk yazısı Servet-i Fünun dergisinde yayımlanmıştır. Bunun üzerine 1951 yılında Sanat Basımevi’ni kuran ve kitaplarını Yuvarlak Masa Yayınları ismiyle yayınlayan Asaf, 1962’de de Temel Hakları Yaşatma Derneği’nin kurucularından biri olmulştur. İki evlilik geçiren Özdemir Asaf’ın ilk eşi Sabahat Selma Tezakın’dan Seda isimli bir kız; ikinci eşi Yıldız Moran’dan ise Gün, olgun ve Etkin isimli üç erkek çocuğu oldu. Özdemir Asaf, 28 Ocak 1981 yılında vefat etmiştir.

Özdemir Asaf, Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin en başarılı ve en sevilen isimlerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.. Özdemir Asaf’ın ilk edebi yazısı 1939 yılında Servet-i Fünun Uyanış adlı dergide yayımlanarak okuyucuyla buluşmuştur. Edebi kariyerine böylece resmi bir başlangıç getiren Özdemir Asaf, 1951 yılında Sanat Basımevi’ni kurmuş ve matbaacılık sektörüne atılarak kendi zihninden kaleme dökülen yazıları basmaya başlamıştır. Kendi şiir kitaplarını basan Özdemir Asaf, 1955 yılında ise Yuvarlak Masa Yayınları’nı kurarak basım ve yayımcılıkta bir üst seviyeye ulaşmıştır. Özdemir Asaf, 1981 yılında hayata gözlerini yummuştur.

Usta şairin vefatından sonra tüm şiirleri ‘’Bir Kapı Önünde’’ ve Özdemir Asaf ‘’Yalnızlık Paylaşılmaz’’ adlı iki kitapta toplanarak okuyucuya sunulmuştur. Özdemir Asaf, edebi hayatı boyunca gerek şiir gerekse de düz yazı türlerinde çeviriler yapmış bir şairdir. Özdemir Asaf’ın ikinci eşi olan Yıldız Moran, Özdemir Asaf’ın kaleminden dökülen kimi şiirleri İngilizceye çevirmiştir. Yıldız Moran çevirisinin kalitesiyle okuyucuyla buluşan bu eserler ‘’To Go To’’ adlı bir kitapta bir araya toplanmıştır. Özdemir Asaf en güzel kitapları ile günümüzde de bilinirliğini ve popülerliğini koruyan ölümsüz bir şair olarak Türk edebiyatının parlayan yıldızları ve gurur verici sanatçıları arasında yer alır. Özdemir Asaf’ın şiirleri genellikle kısa ve özlü olarak kaleme alınır ve şiirler genellikle ikilik veya dörtlük biçimiyle okuyucuların karşısına çıkar. Usta şair Asaf, şiirlerinde pek çok farklı temayı bir arada kullanmaktadır.

 Özdemir Asaf’ın tercih ettiği temaların başında bireysel sıkıntılar, bireyin iç dünyası, birey ve toplum çatışması ağır bassa da sevgi, aşk, ayrılık ve ölüm gibi pek çok farklı tema da yoğun bir şekilde tercih edilmiştir. Özdemir Asaf, kendine özgü bir şiir dünyası ve şiir dili inşa etmiş bir sanatçı olarak farkını ve kalitesini ortaya koymaktadır. Az sözle çok anlam yaratmayı amaçlayan ve bunu başarıyla yerine getiren Asaf’ın şiirlerinde belli bir görüş, yoğun duygusal anlamla desteklenerek okuyucuya sunulmaktadır. Özdemir Asaf kitap alıntıları günümüzde oldukça sık karşılaşılan edebi notlar arasında yer almaktadır. Bu durum, Özdemir Asaf’ın ne kadar geniş kesime zamansız şekilde hitap edebilen başarılı ve kalıcı bir şair olduğunun da en belirgin göstergesidir. Şairin edebi kişiliğinin özellikleri aşağıda listelenmiştir:

Edebi üslubu sıklıkla kullanan şairin şiirlerindeki anlamların üstü kapalıdır. Burada anlam, okuyucunun yorumuna da bırakılmaktadır.
Şiirlerde ironik söyleyiş hakimdir. İmajsız ve soyut anlatımlar bulunmaktadır. Dize sayıları az sayıdadır.
Çevredeki tüm varlıklara soyut anlamlar yüklemiştir.
Düşüncelerinde felsefik bir üslup bulunmaktadır. Sorulara cevaplar aranmaktadır.
Şiirlerdeki hitap şekli sen ve ben ikilemiyle anlatılabilmektedir.
İkinci Yeni ve Garip akımlarından etkilenen şairin şiirleri, tamamen özneldir. İki akımında özelliklerine tamamen uymamaktadır. İkinci yeni akımının özellikleri aşağıda listelenmiştir.

Anlatım açık olmamaktadır. Tüm somut gerçekler, soyut şekilde dile getirilmektedir.
Biçim Önemlidir ve içerik biçimden önce gelmektedir.
Sanat için sanat inancı hakimdir.
Toplumun anlaması zor, yoruma açık şiirleri içermektedir.
İçerikler siyasetten ve ideolojiden uzak olmaktadır.
İkinci yeniciler etik, ahlak ve toplum konularına değinilmemesi gerektiğini savunmuştur.
Okur kitlesi kısıtlıdır. Ancak ikinci yeni severler genelde diğer şiirleri sade bulmaktadır.
Şiirlerde anlam bütünlüğü bulunmayabilmektedir. İkinci Yeni akımı için anlam bütünlüğü önemli değildir.
Şiirler öyküleri ve hikayeleri anlatmamaktadır. Diğer edebiyat akımlarından en büyük farkı budur.
Öykü ve hikaye öğelerinde rastlanmadığı için konu ve olay örgü dizelerde yer almamaktadır.
Anlatım, musiki ile zenginleştirilmelidir. Şiirde önemli olan ölçüler ve ahenk değildir.
İkinci Yeni sürrealizm ve dadaizmi temel almaktadır. Sürrealizm akıldışılığı savunan, zihnin işleyişini araştıran 20. yüzyılın sanatsal hareketlerindendir. İnsan deneyiminde devrim yaratmayı amaçlamaktadır. Sürrealizmin temsilcileri, beklenmedik, göz ardı edilmiş cümleleri ortaya çıkarmaktadır. Çalışmaların özünde, dayatılan normlara meydan okuma ve özgürlük arayışı bulunmaktadır. Akımın ilk temsilcisi, Fransız şair Guillaume Apollinaire’dir. Sürrealizm kelimesini 1917 yılında sahnelenen bir oyununda kullanmıştır.

Dadaizm Birinci Dünya Savaşı’nda savaşa karşı çıkan sanatçı grubu tarafından başlatılmıştır. Kapitalist kültürün yükselişine, savaşa ve bozulmalara tepki gösteren sanatçılar, mizah ve göndermelerle desteklenen bir sanat formu ortaya çıkarmıştır. Dadaistler özgür ve bağımsız sanatçıları ifade etmektedir.

Özdemir Asaf’ın etkisinde kaldığı diğer bir akım olan Garip akımı ise Birinci Yeni olarak da adlandırılmaktadır. Çünkü İkinci Yeni akımı, Garip akımının uğradığı değişikliğe bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Orhan Veli ve Melih Cevdet Anday gibi şairlerin öncülük ettiği bu akımın özellikleri aşağıda listelenmiştir.

Ölçü, bent ve kafiye önemli değildir. Şiirlerde serbest anlatım önemlidir.
Hikayelerdeki giriş, gelişme ve sonuç önemsenmemiştir.
İkinci Yeni’ye nazaran daha sade anlatımlara sahiptir.
Mecaz ve soyut anlatıma rastlanmamaktadır. Şiirler halka daha yakındır.
Hayatı sevme, tabiatı sevme, ölüm, insanları sevme, aşk bu alanın temaları arasında sayılabilmektedir.
Şiirlerde üslup tamamen günlük konuşma dilindedir.
İnsanlığa ait problemler sıradan problemler anlatılmaktadır.
Şiirlerde halk deyişlerine de yer verilmiştir.
Dizeler arasında mutlaka anlamca yakınlık bulunmaktadır.
Önemli olan anlamdır. Bu sebeple anlaşmazlığa karşı çıkılmıştır.
Edebi sanatlara gerek olmadığı savunulmuştur.
Halka sesleniş önemlidir.
Dadaizmin etkilerini taşımaktadır.
Şiirlerde ironiye ve mizaha yer verilmiştir.
Siyaset, etik ve ahlak konu edilmemiştir. Ancak toplumdaki bazı hatalar eleştirilmiştir.
Şiirlerde duygusallık değil, akıl ön planda tutulmuştur.
Özdemir Asaf bu iki akımı kendince yorumlayarak şiirlerine aktarmıştır. Şiirlerinde hem soyut kavramlar kullanmış hem de günlük kullanılan dile örnekler vermiştir. Ancak, her iki akımının da özelliği olan serbest şiiri savunmuştur. Şiirlerinde aruz, kafiye ve ölçü kullanmamıştır. Anlam Özdemir Asaf için ön planda olmuştur. Şaire göre biçim gereksizdir ve şiiri güzelleştiren anlamdır. Tüm bu özellikleri onun şiirlerini diğerlerinden farklı kılmaktadır. Aynı zamanda bu özellikler sayesinde tüm şiirler hem edebi hem de akıcıdır. Dolayısıyla hem halka hem de sanat tutkunu insanlara hitap etmektedir. Her şiirinde belli belli bir tema bulunmaktadır. Dizeleri anlamca birbirlerine yakındır.

Özdemir Asaf, insanın ruhuna işleyen özgün şiirlerinin yanı sıra deneme, öykü ve çevirileriyle de üne kavuşmuştur. Büyük Doğu, Varlık, Şadırvan, Türk Dili gibi çeşitli dergilerde kalemini konuşturan Özdemir Asaf’ın eserlerinde genellikle insan ve toplum ilişkileri baskındır. İnsan ve toplum ilişkilerini işlerken alay, taşlama ve ironiye sık sık başvuran şair; sevgi, ayrılık ve ölüm gibi çeşitli konular üzerinde durmuştur. Özdemir Asaf, Batı kültürü ile geleneksel Türk şiirini sentezleyerek okuyuculara sunmuştur. Yaşam felsefesini "Benden az bilenlerin önünde onların öğretmeni, bilginiyim. Konusunu iyice bildiklerini bildiklerim karşısında da uslu, suskun bir öğrenci, dikkatli bir dinleyiciyim." sözleriyle ortaya koyan usta şairin kimi eserleri ölümünden sonra okuyucuya sunulmuştur. Özdemir Asaf şiir kitaplarının genel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Cumhuriyet Dönemi şairi olan Asaf, şiirlerini dönemin niteliklerine bağlı kalmadan özgün bir dil ve biçim benimseyerek kaleme almıştır.
Bireysel bunalımlar, toplumsal sorunlar, birey ve toplum çatışması, aşk, sevgi, ayrılık, ölüm gibi çeşitli temaları işlemiştir.
Bireysel temalı şiirlerinde ‘’sen-ben’’ ikilemi ağır basmıştır.
Eserlerinde yaşadıklarından yola çıkmış ve hem yaşadığı hem de çevresinde gözlemlediği durumları soyutlaştırarak yazıya aktarmıştır.
Kendi imzası niteliğinde bir yazım dili oluşturarak ‘’anlamayorum, deyecelerim’’ gibi alışılmışın dışında kullanımlara yer vermiştir.
Eserleri sözcük oyunlarına ve çok anlamlılığa kapalı olsa da bilmeceye benzer soyut düşünceler yoğun şekilde tercih edilmiştir.
Şiirleri genellikle ikilik veya dörtlük biçiminde karşımıza çıkar.
Asaf’ın şiirlerinde belli bir görüş, yoğun duygusal söylemlerle aktarılmıştır.
Özdemir Asaf, geleneksel Türk şiiri ile Batı tarzı yenilikçi şiiri başarıyla sentezleyen usta bir şairdir.
Hiciv ustası olarak bilinen Asaf, eserleriyle okuyucuları düşünmeye ve sorgulamaya iter.
Özdemir Asaf, Türk edebiyatı Cumhuriyet Dönemi sanatçısı olmasına rağmen aktif bir şekilde rol aldığı bu dönemin aksine çeşitli zamanlara ve çeşitli kesimlere hitap eder. Özdemir Asaf’ın diğer şiir ve eserleriyle kıyaslandığında oldukça uzun olarak nitelendirilebilecek bir şiir olan Özdemir Asaf Seni Saklayacağım adlı şiir ise 7 kıtadan oluşmaktadır. Şiirin 7 kıtasından 6 tanesi üç mısralıkken şiirin son kıtası dört mısra şeklinde okuyucuların karşısına çıkar. Aşk, umutsuzluk, özlem ve birliktelik duygularını bir arada yaşatan Seni Saklayacağım adlı şiir, çeşitli kitap alıntı sayfalarında karşımıza çıksa da Özdemir Asaf’ın eşsiz kalemiyle yazıya aktarılan değerli eserlerini en doğru şekilde anlamak ve anlamlandırmak adına Özdemir Asaf kitap seti almak tercih edilebilir bir seçenek olarak okuyuculara sunulmaktadır.

Özdemir Asaf şiir ve eserleri yalnızca aşk veya sevgi temasıyla işlenmemiştir. Usta sanatçı; edebi hayatına pek çok çeşitli duygu, düşünce, konu ve anlatım biçimi sığdırmaktadır. Özdemir Asaf şiirleri denilince akla gelen en belirgin temalardan bir diğeri ise bireysel bunalımlar, bireyin iç dünyasında yer alan duygu ve düşünceler, birey ve toplum çatışmaları şeklinde sıralanabilir. Çırılçıplak şiirinde, bireyin iç dünyasında kopan fırtınaların dış dünyaya yansıma ve yorumlanma şeklinin yanı sıra bu fırtınaların bireye hissettirdiklerini ve yaşattıklarını da başarıyla kelimelere döken Özdemir Asaf; Kalmak Türküsü adlı şiirinde ise geleceğe ne olursa olsun umutla bakmayı ve yaşanacak günler için merak beslemeyi ana fikir olarak belirlemiştir. Özdemir Asaf’ın şiirlerinde her daim aktarılmaya çalışılan bir görüş yer alır ve yoğun duygularla birlikte başarıyla verilen bu görüş, okuyucuyu düşünmeye ve sorgulamaya iter. Günümüzde yediden yetmişe pek çok kişi tarafından bilinen hatta şiire karşı ilgi duymayan kişilerin bile hafızasına yer edinen Özdemir Asaf Gurbet adlı eseri de şairin aşk temalı olmayan eserleri arasında en çok bilinen ve sevilen yapıtlar arasında yer almaktadır.

Özdemir Asaf, geleneksel Türk şiiri ile modern Batı şiirini sentezleyerek yalnızca yazılar yazdığı döneme hitap etmekle kalmamış; yaşadığı dönemin çok daha ileri zamanlarına da başarıyla ulaşmış sevilen bir sanatçıdır. Özdemir Asaf; eserlerinde pek çok farklı tema, konu, üslup, duygu ve düşünceyi aynı anda veya ayrı ayrı başarıyla işleyerek okuyucuların beğenisine sunmaktadır. Genellikle bir veya birkaç kıtadan oluşan kısa şiirleriyle alışılmışın dışında bulunan Özdemir Asaf, adeta az kelimeyle yoğun anlam verme ustası halini almıştır.

Özdemir Asaf şiirleri birçok şarkıya konu olmuştur. Aşağıda yazarın en popüler şiirleri listelenmiştir;

Lavinia: "Yalnızlık paylaşılmaz/Paylaşılsa yalnızlık olmaz" ve "Sana gitme demeyeceğim/Ama gitme, Lavinia" gibi dizeleriyle okuyucuların yüreğine dokunan Lavinia adlı şiiri, Özdemir Asaf’ı üne kavuşturan şiirdir. Günümüzde de popülerliği devam eden aşk temalı Lavinia şiiri yediden yetmişe hemen hemen herkesin bildiği ve severek okuyup paylaştığı bir eser halini almıştır. Aşk temalı bir şiir olan Lavinia şiiri, ayrılık acısı çeken okuyucuların duygularına hitap etmektedir.
Çırılçıplak: Bireysel bunalımları ve bireyin toplumla çatışmasını konu alan Çırılçıplak şiiri, yalın ama vurucu söz dizisiyle okuyucular üzerinde etki yaratan eserler arasında yer almaktadır. Bireyin iç dünyasında yer alan duygu ve düşüncelerin iç yüzünü ve dış dünyaya nasıl vurduğunu konu alan Çırılçıplak şiiri gerek bireysel gerekse de toplumsal yaralara değinmektedir.
Yalın: Yalnızca dört dizeden oluşan Yalın şiiri, esas olanın uzunluk ve kelime çokluğu olduğunu değil kelime anlamı ve yoğunluğu olduğunu gözler önüne sermektedir. Yalın şiiri, sevginin ne ve nasıl olduğu sorusuna cevap niteliği taşımaktadır.
Kendisini Unutmuş: Özdemir Asaf eserleri ile karşılaştırıldığında nispeten uzun denilebilecek bir eserdir olarak okuyucuyla buluşmaktadır. Bireyin iç dünyasında yer alan duygu, düşünce ve bunalımların yanı sıra yalnızlık ve ölüm temaları hakim bir şiirdir.
Yuvarlağın Köşeleri: Özdemir Asaf kitapları arasında yer alan uzun olmayan çoğunluktaki eserlerden bir tanesi olma özelliğini taşımaktadır. Aşk, başarı ve zeka anahtar kelimelerinin ağır bastığı Yuvarlağın Köşeleri adlı şiirde duygusal düşünce ve mantıksal düşünce, diğer bir deyişle kalp ve beyin çatışması konu alınmıştır.
Kalmak Türküsü: Beş adet dörtlükten oluşan Kalmak Türküsü, uzun ve özlü anlatımıyla okuyucuların beğenisini toplamakta ve günümüzde halen daha popülerliğini korumaktadır. Yaşanmışlıkların kırgınlığı ve yorgunluğuna rağmen gelecek günlere dair umut, merak ve yaşama sevinci aşılayan bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır.
 

Özdemir Asaf’ın Deneme, Öykü ve Çeviri Eserleri: Özdemir Asafça: Özdemir Asaf’ın deneme türündeki eserleri arasında yer alır. Özdemir Asaf 1981 yılında hayata gözlerini yummuştur. Usta şair Asaf’ın vefatından sonra, 1988 yılında yayımlanan Özdemir Asafça adlı deneme; 2001 yılında Adamlar Yayımları aracılığıyla ayrı kitaplar olarak piyasaya sürülmüştür.

Ça: Özdemir Asaf’ın deneme türünde kaleme aldığı bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır. Ça adlı eser, 2002 yılında okuyucuyla buluşmuştur.
Dün Yağmur Yağacak: Özdemir Asaf’ın kendine özgü şekilde oluşturduğu benzersiz dil ve anlatımının adeta bir aynası olarak adlandırılan Dün Yağmur Yağacak eseri, hikaye türünde bir eser olarak Asaf’ın ölümünden yıllar sonra, 2004 yılında okuyucunun beğenisine sunulmuştur.
Reading Zindanı Balladı: Oscar Wilde uzantılı bir çeviridir.
Hapisteki Sanatçı: Albert Camus kaynaklı bir çeviridir; Yalnızlık paylaşılmaz..
Paylaşılsa yalnızlık olmaz.

Yakın
Bir ışık düşerse üstüne basma.
Daha yakınlaşır, korkarsın.
Bir leke, silmeye - gör,
Leke kalır, sen çıkarsın.
Bir gölge, nereye gider.
Gözlerince gider, bakarsın.
Bakarsın girer gözlerinden.
Leke onun peşinden, bakarsın.
Bir ışık düşerse üstüne basma,
Gözlerine basarsın
ER  -