Millî Mücadele’nin yerel tarihi, 1918-1923 (12. Cilt) : Ankara / editörler : Mustafa Göleç, Zeynep Kevser Şerefoğlu, İlhami Danış.

Millî Mücadele'nin Yerel Tarihi 1918-1923 adlı seri, şehir şehir Türkiye'nin Milli Mücadele ile ilgili yerel hafızasını tazelemekte olup Milli Mücadele yıllarının eksiksiz olarak yurdun dört bir yanında nasıl yaşandığını göstermektedir. Çok sayıda akademisyen ve araştırmacının katılımı ve katkısıyla Millî Mücadele'nin yerel düzeydeki izlerinin derlenip değerlendirildiği bu çalışma yerel tarihin demokratik, sivil ve katılımcı imkânlarından yararlanarak, insanların kendilerini birer parçası olarak hissedebilecekleri bir tarihsel hafıza oluşturmayı hedeflemektedir.

Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye'nin Sivas'tan Ankara'ya intikal etmeleriyle beraber Millî Mücadele'nin merkezi Ankara olmuştur. Ankara'nın merkez olmasını takip eden süreçte millî kuvvetlerin sağladığı başarıların etkisi ile siyasi, askerî, ekonomik ve diplomatik gücün İstanbul'dan Ankara'ya geçtiği görülmüştür. Yirminci yüzyıl başlarken küçük bir Anadolu kasabası olan bu şehir 1922 yılının sonlarında fiilen muzaffer bir başkente dönüşmüştü. Devrin büyük emperyalist güçleri İngiltere, Fransa, İtalya ve onların desteği ile "Küçük Asya Macerası"na atılmış Yunanistan karşısında kazanılan büyük zaferi takip eden yıl, Ankara yeni devletin resmen baş şehri olarak tacını da takmıştı.

Türkiye’nin Millî Mücadele ile ilgili hafızasını yerelden yola çıkarak zenginleştirmeyi amaçlayan, Cumhuriyet’in 100. yılı etkinlikleri kapsamında TÜBA ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) arasında 5 Ağustos 2021 tarihinde atılan imzalarla hayata geçirilen “Millî Mücadele’nin Yerel Tarihleri” projesi tamamlandı. Proje Millî Mücadele tarih yazımının demokratik, katılımcı, çok sesli ve çok merkezli olarak yeniden ve yerelden yazılması ihtiyacına cevap vermeyi, zamanı genişleterek, mekânı yayarak ve özneleri çoğaltarak bir paradigma değişiminin ilk adımlarını atmayı hedefiyle 2.5 yıl önce başlatıldı. Çalışma çerçevesinde tarihi aşağıdan yukarıya yazma yöntemleri uygulandı, herkesin katkı sunabildiği, ulusal ve yerel tarihin demokratik, sivil ve katılımcı imkânlarından yararlanılan, insanların kendilerini birer parçası olarak hissedebiledikleri bir tarih ve hafıza oluşturuldu.

Proje sayesinde Türkiye’nin Millî Mücadele ile ilgili hafızası, yedi bölgedeki şehirlerden yola çıkılarak hatırlatıldı. Bireyler için hafızanın gördüğü işlevi toplumlar için tarihin gördüğü kabulünden hareketle, şehir şehir Türk toplumunun ortak hafızasına dayanan bir Millî Mücadele belleği oluşturuldu. Bir ulusun tarihinin, yalnızca elitlerin düşünce ve eylemlerinden ibaret olmadığı, bütün toplumsal unsur ve katmanların birlikte yaşadığı ve hatırladığı bir tarih olduğu ortaya konuldu. Bölge jeopolitiğinden işgallere, yerel direniş faaliyetlerinden asayiş problemlerine, yerel basından iktisadi hayata Millî Mücadele döneminin kapsamlı bir değerlendirmesi yapıldı.
Projenin ilk çalıştayı 7-8 Haziran 2021 tarihinde “Millî Mücadeleye Yerel Bakışlar” adıyla başlatıldı ve projenin yol haritası belirlendi; 22 farklı üniversite ve 3 müzeden toplam 34 bilim insanı katıldı. 12 Mart 2022’de 25 kişinin katılımıyla çevrimiçi platformda ve 25 Haziran 2022’de 29 kişinin katılımıyla Çorum Hitit Üniversitesi ev sahipliğinde olmak üzere düzenlenen çalıştaylarda Millî Mücadele’nin tarih yazımı üzerine müzakereler yapıldı, raporlar hazırlandı ve kamuoyu ile paylaşıldı.

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep Üniversitesi ev sahipliğinde “Millî Mücadeleye Yerel Bakışlar Sempozyumu” Panorama 25 Aralık Müzesi’nde 22-24 Ekim 2021 tarihleri arasında gerçekleştirildi. 29 farklı üniversite, kurum ve bağımsız araştırmacıların yer aldığı 2 gün süren bilimsel program 45 bilim insanıyla yürütüldü. 24-26 Haziran 2022 tarihlerinde Hitit Üniversitesi ev sahipliğinde, Çorum Valiliği ve Çorum Belediyesi’nin desteğiyle düzenlenen “Millî Mücadele’de Karadeniz” başlıklı sempozyumda ise 24 üniversiteden 35 bilim insanı yerel tarihi mercek altına aldı. 28-30 Ekim 2022 tarihleri arasında “Millî Mücadele’de Batı Anadolu ve İzmir Sempozyumu” Ege Üniversitesi’nde 41 kişinin katılımıyla gerçekleştirildi. Sempozyumda Batı Anadolu ve İzmir özelinde millî mücadeleye bakıldı. Farklı üniversitelerden akademisyenler, İzmir’in işgalinden işgal günlerinde diğer Batı Anadolu şehirlerinin durumuna, belgelerin dilinden millî mücadelede rol oynayan portrelere, Büyük Taarruz’a ve sonrasında yaşananlara kadar geniş bir çerçevede bildirilerini sundu. Proje süresince TÜBA ve FSMVÜ'nün koordinasyonunda 3 sempozyum düzenlendi.

TÜBA ve FSMVÜ ortaklığı ile yürütülen proje sürecinde tüm araştırmacılara açık makale çağrısı yapıldı. Nihayetinde Türkiye’nin 81 ilindeki Millî Mücadelenin tarih yazımına dair araştırma ve incelemeler sonucunda elde edilen bulgular çerçevesinde Millî Mücadele yılları, katılımcı, kapsayıcı, yeni bir bakış getiren çok boyutlu ve disiplinler arası bir yöntemle değerlendirildi. “Millî Mücadele'nin Yerel Tarihi 1918-1923” üst başlığı altında 13 cilten oluşan dizi Cumhuriyetimizin 100. yılında yayımlandı.

Bibliyografya makale sonlarındadır.